Kasırga Nedir?
Kasırgalar, sürekli rüzgar hızı 74 mph (120kmh) yi geçen rüzgarlar barındıran, cephe barındırmayan tropikal siklondur.
Şiddetli rüzgarlara, yoğun yağışlara, fırtına dalgalarına (deniz yükselmesi), sellere, rip akımlarına ve hortumlara neden olurlar.
Kasırgalar Nasıl Oluşur?
Öncelikle havadaki yüksek kararsızlık sonucu tropikal rahatsızlık ya da alçak basınç alanı olarak doğar.
Ardından sıcak okyanus (nadiren deniz) suları üzerinde yüksek nemlilikten güç toplayarak tropikal fırtına şeklini alır. Sıcak hava buharı gökyüzüne yükseldikçe soğur ve fırtınanın gücünü arttırır.
Son olarak, kasırgalar katmanlar arasında stabil rüzgara, yani düşük wind sheara (rüzgar makası) ihtiyaç duyar. Katmanlar arasındaki rüzgarın kararsızlığı oluşan kasırgayı zayıflatır.
Tüm bunlar kasırga oluşumu için gerekli materyallardir fakat bunların olmasıyla kesin kasırga oluşur diye bir şart yoktur.
Kasırgalar Nerede Oluşur?
Kasırgalar çoğunlukla sıcak okyanus/deniz suyuna ihtiyaç duydukları için çok nadiren Akdeniz'de oluşan tropikal fırtınalar (medicane olarak da adlandırılır) dışında genellikle Atlantik ve Doğu Pasifik okyanuslarında oluşurlar. Karayip denizi ve Meksika körfezi de kasırga oluşumu için ideal konumlardandır.
Kasırgalar Ne Zaman Oluşur?
Kasırgaların farklı konumlarda farklı dönemleri vardır. Atlantik Kasırga Sezonu 1 Temmuz - 30 Kasım arasıdır ve en çok kasırga Eylül ayında görülür. Doğu Pasifik Kasırga Sezonu ise 15 Mayıs - 30 Kasım arasını kapsar.
Kasırgalar En Çok Nereleri Etki Eder?
Kasırgalar okyanus üzerinde her ne kadar zararsız olsalar da karaya yaklaştıkları/çıktıkları zaman çok büyük tehlikeler barındırırlar. Karayipler, Meksika Körfezi'ne sahili olan bölgeler ve Amerika'nın Atlantiğe olan kıyıları ile nadiren de olsa Pasifik okyanusuna olan kıyıları her sene risk altındadırlar.
Amerika'da kasırgalardan en çok etkilenen eyalet Florida'dır. NOAA'nın istatistiklerine göre kasırgaların %40'ı Florida'yı etkilemektedirler. Florida'yı Texas, Louisiana ve Kuzey Carolina takip eder. Bu bölgeler dışında Bermuda, Bahamalar, Küba, Porto Riko, Haiti, Dominikler, ve Virgin Adaları da çoğunlukla kasırgalardan etkilenmektedirler.
Tropikal Fırtına ve Kasırgaların Güç Sıralaması Nedir?
Tropikal Fırtınalar
Dairesel bir biçimde esen, sabit rüzgar hızı 39mph (62km/h)'nin altında olan fırtınalara tropikal depresyon denir.
Dairesel bir biçimde esen, sabit rüzgar hızı 39-73mph (62-120km/h) arasında olan fırtınalara tropikal fırtına denir.
Kasırgalar
Kategori 1 ve 2 olan kasırgalar çok yıkıcı değildir fakat yine de can kaybına neden olabilir. Kategori 3, 4, ve 5 olan kasırgalara Majör Kasırga adı verilir ve büyük zararlar verebilirler.
Dairesel bir biçimde esen, sabit rüzgar hızı 73-95mph (120-152km/h) arasında olan kasırgalara 1. Kategori kasırga denir. Çatılara, oluklara ve sağlam olmayan yapılara zarar verirler. Ağaçları devirebilirler. Elektrik hatlarına birkaç gün elektriği kesecek kadar hasar verebilirler.
Dairesel bir biçimde esen, sabit rüzgar hızı 96-110mph (152-177km/h) arasında olan kasırgalara 2. Kategori kasırga denir. Çatılara, oluklara ve sağlam olmayan yapılara zarar verirler. Birçok ağaç devrilebilir. Elektrik hatlarına bir hafta elektrik olmayacak kadar zarar verebilirler.
Dairesel bir biçimde esen, sabit rüzgar hızı 111-129mph (177-207km/h) arasında olan kasırgalara 3. Kategori Majör kasırga denir. Çatılara, oluklara ve kısmen sağlam olan yapılara zarar verirler. Çok sayıda ağaç devrilip, savrulabilir ve yolları bloklayabilir. Yer yer haftalarca gelmeyen elektrik ve su kesintilerine neden olabilirler.
Dairesel bir biçimde esen, sabit rüzgar hızı 130-156mph (207-250km/h) arasında olan kasırgalara 4. Kategori Majör kasırga denir. Çatılar ve oluklar uçar, kısmen sağlam olan yapılar büyük zarar görebilir. Ağaçların çoğu devrilir ya da savrulur ve yolları bloklayabilir. Elektrik ve su şebekeleri haftalarca bölgede yaşanmayacak kadar zarar görürler.
Dairesel bir biçimde esen, sabit rüzgar hızı 157mph (250km/h)'nin üstünde olan kasırgalara 5. Kategori Majör kasırga denir. Ahşap binalar, çatı ve oluklar, sağlam olmayan duvarlar felaket derecesinde hasar görür. Beton duvarlar sağdan soldan savrulan cisimler yüzünden hasar görür. Ağaçlar savrulup uçar ve binalar ile bina pencerelerine çarpıp zarar verir. Yollar kullanılmaz hale gelir. Elektrik, su, doğalgaz hatları haftalarca hatta aylarca kullanılmaz hale gelebilir. Kasırganın vurduğu bölge haftalarca yaşanmayacak hale gelir.
Kasırgaların Tehlikeleri Nelerdir?
Rüzgar hızı bir yana, kasırgalar birçok tehlike barındırırlar, sel de bunlardan biridir. Kasırga'nın karaya çıktığı yerde, kasırga gözüne en yakın olan bölgelerde fırtına dalgalarının 6 metreye kadar hatta bazı durumlarda daha yükseğe çıkıp su seviyesini yükselterek karanın iç kesimlerine kadar ulaşan sellere neden olurlar. Bu fırtına dalgaları büyük hasar verirler ve ölümcüldürler. Yapılara zarar verirler, sahilde erozyona neden olurlar, sahile yakın bölgelerdeki sağlam olmayan duvarlar ve köprüleri yıkabilirler. Fırtına dalgaları rakıma göre sahilden içeri kilometrelerce içeri yol kat edebilirler.
Fırtına dalgaları dışında bazı kasırgaların yüksek miktarda yağış bırakarak oluşturdukları seller de oldukça tehlikelidirler.
Diğer büyük tehlike ise hortumlardır. Kasırgaya bağlı, dışta bulunan şiddetli yağış bırakan bantlarda hortumlar oluşabilir, Bu hortumlar uzun süre boyunca hayatta kalamasa da tehlikelidirler ve yapılara zarar verebilirler. Yıldırım ve şimşek aktivitesi de tehlikelerden biridir fakat kasırganın merkezine ilerledikçe yıldırım/şimşek aktivitesi azalır.
Tarihteki En Ölümcül Kasırgalar Hangileridir?
Büyük Galveston Fırtınası (Kasırgası) - 1900
Amerika tarihindeki en ölümcül fırtınadır. Kayıtlara göre 8000 ila 12000 arası insan hayatını kaybetmiştir. Bu dönemdeki teknolojinin yetersizliği nedeniyle hazırlıksız yakalamış ve 8 Eylül 1900 tarihinde vurduğu bölgede büyük bir hasar bırakmıştır.
Maria Kasırgası - 2017
Amerika tarihindeki ikinci en ölümcül fırtınadır. Porto Riko'ya tam ortasından Kategori 5 Kasırga olarak girmesiyle birlikte bölgede çok ağır hasar bırakmış ve yaklaşık 5000 kişinin ölümüne neden olmuştur. Kasırga ardından Amerika kıyılarına da hasar vermiştir.
Okeechobee Kasırgası - 1928
Palm Springs, Florida ve Okeechobee Gölü'nü vurmadan önce Porto Riko'nun üzerinden geçmiştir. Günde 18 inch (457mm) yağış bırakmıştır ve en az 3000 kişinin ölümüne neden olmuştur.
Katrina Kasırgası - 2005
Louisiana, Mississippi, Florida ve Alabama'da toplam 1833 kişinin yaşamını yitirmesine neden olmuştur. FEMA (Federal Acil Durum Yönetim Kurumu) kasırgadan 5 gün sonra ancak büyük hasar gören bölgeye ulaşabilmiştir.
